Narcisme op de werkvloer. Bewust of onbewust krijgen we er allemaal mee te maken. Zo’n 6% van de mensheid heeft een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Puur statistisch lopen er in een organisatie van 100 mensen dus al zes narcisten rond.
Doch er zijn beroepen waarin meer narcisten voorkomen dan gemiddeld. In dit artikel vertel ik bij welke beroepen je meer risico loopt met narcisme op de werkvloer te worden geconfronteerd en hoe om te gaan met narcisten op het werk…
Mijn ervaring met narcisme op de werkvloer
Wanneer ik denk aan narcisme op de werkvloer denk ik in de eerste plaats aan een baan waar ik een openlijke narcist als collega had. Al bij de allereerste ontmoeting had ik een vreemd gevoel bij deze persoon.
Hij werd door de directrice rondgeleid en liep maar interessant te doen en op te scheppen over wat hij allemaal niet voor geweldigs had gedaan. ‘Narcist’ was toen nog een abstract begrip voor me, doch bij hem kwam deze term wel in gedachte.
Deze collega moest altijd in het middelpunt van de belangstelling staan. Het maakte niet uit hoe, als alle aandacht maar op hem gericht was. Zo herhaalde hij in de pauze telkens weer dezelfde oude moppen, die niemand nog leuk vond.
Wanneer hij eens niet in het middelpunt van de belangstelling stond raakte hij zichtbaar zeer gefrustreerd. Vooral wanneer zijn pogingen een gesprek over te nemen niet lukten.
Ook wanneer iemand een fout maakte was deze narcistische collega in zijn nopjes. Steevast kwam dan de opmerking “Fouten maken is menselijk, het zijn alleen altijd de stommelingen die de meeste fouten maken”.
Op een keer had hij zelf een fout gemaakt en maakte ik deze opmerking terug. Daarop reageerde hij zeer verbolgen en probeerde mij weer te devalueren. Daarbij kreeg hij steun van zijn flying monkey, een vrouw die altijd braaf naar hem luisterde en het altijd met hem eens leek te zijn.
Hoe omgaan met een narcist op het werk?
Hiermee komen we meteen op de vraag ‘Hoe om te gaan met narcisme op de werkvloer?’. Ik noemde reeds de flying monkey die het altijd met hem eens was. Misschien was dit een tactiek om de vrede te bewaren, maar geen goede.
Door een narcist telkens naar de mond te praten voed je hem (of haar) juist. Ze zien jou dan als hun bron van narcistische voeding en verwachten van je dat je dit altijd doet. Wanneer je dat dan eens niet doet zullen ze kwaad op je zijn.
Het lijkt dus heel veilig om een narcist altijd gelijk te geven. Doch het maakt je wel tot doelwit van de narcist, die zich ook tegen je kan keren.
Wat ik deed was wellicht ook niet zo verstandig. Ik gaf de narcist een koekje van eigen deeg en maakte mezelf daarmee tot schietschijf. Bovendien, een narcist begrijpt het toch niet wanneer je ze een spiegel voorhoudt. Ze vinden simpelweg dat ze de privilege hebben anderen te kleineren en te beledigen, maar dat anderen dat niet bij hen mogen doen. Ze zijn nu eenmaal bijzonder en anderen hebben zich daar bij neer te leggen.
Wat je het beste kunt doen is een narcist zoveel mogelijk negeren. Geef ze geen positieve aandacht en ook geen negatieve aandacht. Laat je dus ook vooral niet verleiden tot een emotionele reactie. Door ze zoveel als mogelijk is te negeren voorkom je dat je interessant voor ze bent.
Narcisme op de werkvloer volgens Martin Wehrle
Al enige tijd kijk ik graag op YouTube naar de video’s van Martin Wehrle, een Duitse schrijver en loopbaanadviseur. Zijn bekendste werk is het boek ‘Den Netten beißen die Hunde’, over hoe te aardige mensen vaak onderschat en uitgebuit worden.
Wehrle snijdt in zijn video’s op YouTube ook regelmatig het onderwerp narcisme aan. In zijn video over narcisme op de werkvloer vond ik inspiratie voor dit artikel. Mocht je nieuwsgierig zijn naar de video, even verderop in dit artikel heb ik hem ingesloten. Je moet echter wel Duits kunnen verstaan.
Top 10 beroepen voor narcisten
In de video geeft Martin Wehrle een top tien van beroepen die een grote aantrekkingskracht hebben op narcisten. Hij baseert zich daarbij op het boek ‘Die narzisstische Gesellschaft’ van de psychoanalyticus Hans-Joachim Maaz.
Volgens Wehrle zijn narcisten op de werkvloer in het voordeel, omdat narcisten zich hetzelfde gedragen als grote multinationals. Net als narcisten zetten de grote concerns zichzelf op de eerste plaats. Daarvoor maken ze gebruik van elke maas in de wet om belasting te ontduiken.
Martin Wehrle noemt drie eigenschappen die narcisten en grote bedrijven gemeen hebben: Egocentrisch handelen, het breken van regels in eigen voordeel en zichzelf veel mooier voordoen dan dat ze in werkelijkheid zijn.
Wanneer een medewerker ditzelfde gedrag vertoont dan wordt dat beloond. Om die reden vind je narcisten dan ook vaak in bestuurlijke functies in de economie en politiek, aldus Wehrle.
Voordat ik de tien meest aantrekkelijke beroepen voor narcisten noem wil ik er op wijzen dat natuurlijk niet iedereen die dit beroep uitoefent een narcist is. Maar wanneer je in een van deze sectoren werkzaam bent loop je wel een verhoogde kans dat je te maken krijgt met narcisme op de werkvloer.
Portier
Het eerste beroep dat volgens Wehrle veel narcisten aantrekt is het beroep van portier. Een portier heeft de macht te bepalen wie er binnenkomt en wie niet. Daarbij kan hij gedeeltelijk eigen criteria hanteren waarom iemand niet naar binnen zou mogen.
Narcisten houden ervan om macht over anderen uit te kunnen oefenen en als portier hebben ze die mogelijkheid.
Manager
Zoals reeds gezegd, grote concerns gedragen zich vaak als narcisten. Ook managers zijn er goed in het eigen belang centraal te stellen en regels te breken wanneer ze dat uitkomt.
Sommige managers hebben er ook geen enkel probleem mee om duizenden mensen te ontslaan. Hoofdzaak is dat de beurskoers van het bedrijf omhoog gaat en daarmee ook de eigen provisie.
Fitnesstrainer
Een fitnesstrainer kan iemand zijn die alleen in zijn gezondheid geïnteresseerd is. Maar het kan ook iemand zijn die graag met zijn uiterlijk pronkt. Het kan iemand zijn die er genoegen in schept anderen te laten zweten en hen te laten voelen dat ze niet zo fit zijn als hij.
Het beroep van fitnesstrainer geeft hiervoor volop gelegenheid en behoort daardoor tot de favoriete beroepen voor narcisten. Naast fitnesstrainer trekt ook de bodybuilderscène veel narcisten aan.
Journalist
Een ander beroep dat veel narcisten aantrekt is dat van journalist en in het bijzonder de televisiejournalist. Een televisiejournalist zit voor een camera en heeft een groot publiek. Daardoor kan hij het gevoel krijgen enorm belangrijk te zijn.
Verkoper
Een verkoper benadert potentiële klanten en representeert daarmee een bedrijf. Narcisten houden ervan om ergens aan te bellen, niet als een ‘nobody’ maar als de vertegenwoordiger van een groot bedrijf.
Ze hebben daarmee het gevoel alle macht, geld en energie van het bedrijf in zichzelf te hebben, als waren ze de onderneming zelf. De narcist heeft het gevoel dat dit alles op hem afstraalt. Na verloop van tijd gaat hij het zelfs omdraaien en denken dat het bedrijf niet zonder hem kan.
Acteur
Een acteur staat op het podium of voor de camera, heeft een groot publiek en wordt bewonderd. In het theater krijgt hij zelfs applaus.
Een acteur zet mensen in beweging en kan emoties oproepen. En dat is nu precies een kenmerk van narcisten. Ze willen emoties oproepen. Narcisten maakt het niet uit of ze plezier opwekken, woede of verdriet. Het belangrijkste is dat ze de macht hebben deze emoties bij anderen aan te sturen.
Dit zijn allemaal dingen die een goed acteur ook kan. En daarom heeft dit beroep dan ook een bovengemiddelde aantrekkingskracht op narcisten.
Psycholoog
Ook onder therapeuten bevinden zich volgens Martin Wehrle veel narcisten. Hij trekt deze conclusie uit de boeken van Otto Kernberg.
Otto Kernberg is een Joods-Oostenrijkse psychoanalyticus die in 1939 voor het Nazi-regime naar Zuid-Amerika vluchtte. Kernberg geldt als een groot kenner van de narcistische persoonlijkheidsstoornis en schreef hierover vele boeken.
In zijn boeken wijst Otto Kernberg erop dat zich onder therapeuten veel narcisten bevinden. Vaak gaat het om mannen die een seksuele relatie beginnen met hun vrouwelijke patiënten.
Het beroep van psycholoog heeft als groot voordeel dat zijzelf niet worden onderzocht en gediagnosticeerd. Daarentegen kunnen ze juist een ander een etiketje opplakken en als ‘ongezond’ brandmerken, zonder dat ze zelf als narcist ontmaskerd worden. Hierdoor is psycholoog een zeer aantrekkelijk beroep voor narcisten.
Bovendien, patiënten komen bij een psycholoog wanneer ze een probleem hebben en zich zwak voelen. Een narcist voelt zich juist dan belangrijk en verheven.
Diep van binnen voelt een narcist zich ook zwak en klein. Daarom hebben ze andere mensen nodig die zich nog kleiner voelen, of die ze makkelijk naar beneden kunnen halen, zodat ze zichzelf groter voelen. Het beroep van psycholoog bied ze die mogelijkheid.
Geestelijke
In het verlengde van psychologen behoort ook het vak van geestelijke tot de favoriete beroepen voor narcisten. Ook hierbij baseerd Martin Wehrle zich op de boeken van Otto Kernberg.
Een geestelijke heeft net als de psycholoog een onaantastbare positie. Hij is degene die predikt en zelf geen preken ontvangt. Ze nemen anderen de biecht af, maar hoeven zelf geen verantwoordelijkheid af te leggen.
Ook de geestelijken die kinderen hebben misbruikt zijn volgens Wehrle narcisten die hun macht hebben misbruikt.
Hoofdarts
Een hoofdarts staat hoog binnen de hiërarchie van een ziekenhuis. Hij kan bevelen wat moet gebeuren en anderen hebben te gehoorzamen. En wanneer hij zegt ‘opereren’ dan wordt er geopereerd, ongeacht of dit noodzakelijk is of niet.
Wanneer de hoofdarts fluit hebben de anderen in het gelid te springen. Deze macht is voor narcisten buitengewoon aantrekkelijk.
Volgens Wehrle zijn artsen vaak niet geïnteresseerd in het welzijn van de patiënt, maar in dat van een veel belangrijker persoon, zichzelf.
YouTubers
Stel je voor, iemand die plaats neemt voor een camera, over diens eigen leven verteld en dat voor buitengewoon belangrijk houdt. En als er dan ook nog eens lovende commentaren onder de video’s verschijnen dan is dat natuurlijk voeding voor narcisten. Daarom is het beroep van YouTuber zeer aantrekkelijk voor hen.
Is Martin Wehrle zelf een narcist?
Omdat Martin Wehrle zelf ook YouTuber is dringt zich natuurlijk wel de vraag op of hij misschien zelf ook een narcist is. Nogmaals, niet iedereen die deze beroepen uitoefent is een narcist. Doch Wehrle gaat deze lastige vraag niet uit de weg.
Wehrle stelt zichzelf drie sleutelvragen, afkomstig uit een narcismetest.
Vraag 1: Houd ik mezelf voor zeer bijzonder?
Wehre antwoord dat hij denkt een nuttige bijdrage levert, maar is van mening dat het beroep van bijvoorbeeld een verpleegster, vuilnisman of begrafenisspreker op hun manier even belangrijk is als dat van hem.
Vraag 2: Oefen ik graag macht uit en lees ik anderen graag de les?
Wehrle zegt hier juist liever het tegenovergestelde te doen en om precies deze reden zijn baan als manager te hebben opgegeven. Hij werkt het liefste alleen aan iets.
Vraag 3: Overtreed ik regels in mijn eigen voordeel?
Hier geeft Wehrle toe weleens sneller te rijden wanneer hij een bepaalde maximum snelheid voor overbodig houdt. Bijvoorbeeld ’s nachts bij borden van werk in uitvoering, terwijl er geen werk wordt uitgevoerd.
Ook tijdens de corona-lockdown heeft hij ’s nacht de avondklok overtreden voor een wandeling. In beide gevallen heeft hij zijn eigen gezonde verstand boven de wet gesteld.
Anderzijds maakte hij geen gebruik van bepaalde privileges. Zo deed hij geen beroep op financiële steun tijdens de lockdown, omdat hij van mening was dat anderen dat meer nodig hadden dan hij.
Tot slot bekend Martin Wehrle wel een geringe dosis narcisme te bezitten, zoals iedereen dat heeft. Hij citeert daarbij Sigmund Freud:
“We worden allemaal geboren met een primair narcisme en dat is van vitaal belang om te overleven. Een kind moet huilen als het honger of pijn heeft, anders wordt er niet voor gezorgd en moet het sterven.
Maar het primaire narcisme – de baby die zichzelf als het middelpunt van de wereld beschouwt – mag geen secundair narcisme worden, namelijk de volwassene die nog steeds denkt het middelpunt van de wereld te zijn.”
Wehrle sluit af met de conclusie dat hij zich niet voor het middelpunt van de wereld houdt en daarom dus geen narcist is.
Aan het eind van dit artikel zal ook ik antwoord geven op deze drie sleutelvragen.
Verborgen narcisme op de werkvloer
In mijn artikel over verborgen narcisme haalde ik de klinisch psycholoog Abdul Saad aan. Volgens hem zijn bureaucratische posities zeer geliefd bij verborgen narcisten.
Verborgen narcisten hebben een voorkeur voor beroepen waarin ze naar hartelust straffen kunnen uitdelen en het leven moeilijk kunnen maken van mensen die van hun gunsten afhankelijk zijn. Ze voelen zich dan even belangrijk.
Houd dit in gedachte wanneer je hoort over onwillige ambtenaren en bijvoorbeeld zaken als de toeslagenaffaire.
Lees ook het artikel ‘Verborgen narcisme versus openlijk narcisme’
Ben ik een narcist?
Hoewel ik geen psycholoog ben, ben ik ook een coach en bovendien een YouTuber. Daarom zal ik net als Martin Wehrle de drie sleutelvragen uit een narcismetest beantwoorden.
Houd ik mezelf voor zeer bijzonder?
Ik ben één van de vele miljarden mensen op de wereld en houd mezelf niet voor bijzonder. In mijn niche probeer ik lotgenoten te helpen en denk dat ik daarmee nuttig werk doe.
Doch dat doen andere mensen net zo goed in hun vak. Ik ben zeker geen type dat neerkijkt op mensen die ongeschoold werk doen. Ook zij doen nuttig werk voor de maatschappij.
Ook voel ik mij niet verheven boven de mensen die bij mij komen voor hulp. We zijn allen lotgenoten die te maken hebben gehad met narcistisch misbruik en de dingen die ik ze bijbreng heb ik ook ooit van anderen geleerd.
Oefen ik graag macht uit en lees ik anderen graag de les?
Nee, totaal niet! Ik wil graag mensen helpen en hen iets bijbrengen. Maar ik houd er absoluut niet van mezelf boven iemand te plaatsen en diegene de les te lezen. Ook ik werk het liefste alleen aan iets, zoals aan deze website en de hulpprogramma’s.
Overtreed ik regels in mijn eigen voordeel?
Net als Martin Wehrle moet ik bekennen dat ik op de snelweg weleens de maximumsnelheid overschrijd wanneer ik deze voor zinloos houd. Doch over het algemeen houd ik mij keurig aan de regels en zal zeker niet iemand een spreekwoordelijk mes in de rug steken om daar zelf beter van te worden.
Door mijn codependentie ben ik eerder geneigd mezelf weg te cijferen. Doch sinds ik me hiervan bewust ben stel ik eerder grenzen, zonder daarbij door te schieten de andere kant op.
Lees ook het artikel ‘Codependentie en Narcisme‘
YouTube
Tot slot nog even iets over mijn YouTube-kanalen. Daar waar veel YouTubers verslaafd aan de camera lijken ben ik juist cameraschuw. Ik ben dan ook zelden te zien op mijn eigen kanalen.
Neem nu het bij deze website behorende ‘Narcist Ontmaskerd TV’. Daar heb ik de presentatie uitbesteed aan Jacintha van Beveren.
In mijn bescheidenheid weet ik waar ik goed in ben en waar ik minder goed in ben. Daarom laat ik die dingen, zoals het presenteren, graag over aan anderen die daar beter in zijn.
Dat iemand anders daardoor het gezicht, of in dit geval de stem, van mijn YouTube-kanaal wordt maakt mij niet uit. Hoofdzaak is dat de informatie goed wordt overgebracht. Doch voor een narcist zou het onverdraaglijk zijn wanneer iemand anders dan zij in de spotlight staat.
Bezoek ook ons YouTube-kanaal ‘Narcist Ontmaskerd TV’ >>
Tot zover deze uiteenzetting over narcisme op de werkvloer en de favoriete beroepen voor narcisten. Heb je vragen of opmerkingen? Deel het in een reactie. Kennis is macht!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
In dit gratis e-book dat ik samen met psychologe Corry de Rooy maakte geven we 10 tips voor herstel na narcistisch misbruik. Zet de eerste stap naar een narcismevrij leven. Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang gratis het e-book ’10 Tips voor Herstel na Narcistisch Misbruik’. We sturen je geen spam en je kunt je op elk moment weer afmelden.
7 replies to "Narcisme op de werkvloer"
Goed artikel. Ik heb zelf een tijd gewerkt bij een openbare bibliotheek waar de directeur al jaren de leiding had. Deze man was de grootste narcist die ik ooit heb leren kennen. Bij iedere vergadering sprak hij eerst uitgebreid over zichzelf, zijn carrière, zijn dromen, zijn visies, zij walging van ‘het volk’, zijn bewondering voor universitair geschoolden, etc. Als je bepaalde dingen gedaan wilde krijgen, dan moest je dat heel taktisch doen, alsof het zijn eigen idee was en vervolgens hem een compliment geven. Alle voorstellen die managers deden moesten eerst zorgvuldig onderzocht worden, waarna het besproken kon worden en het nagenoeg altijd in de la belandde. Hij kwam zelf vaak met de meest vreemde ideeën, onderbouwde die nauwelijks, had geen onderzoek nodig en niemand die hem kon overtuigen van zijn ongelijk. Sterker nog, je durfde het gewoon niet meer. Er heerste een angstcultuur onder het personeel, want je kon vrij eenvoudig worden weggepest of simpelweg ontslagen worden. Talloze managers werden ontslagen, waaronder ik, omdat ik niet mee wilde buigen met zijn beleid én niet bereid was om collega’s onderuit te halen wat hij mij letterlijk een paar keer vroeg te doen. Op de dag dat ik afscheid kon nemen van mijn team, kwam hij er ineens ’toevallig’ bijstaan. Bang dat ik negatief over hem zou praten. Bij alles wat ik zei hield hij mij nauwlettend in de gaten. Op dagen dat het personeel een negatieve boodschap zouden krijgen, was hij ineens ‘even weg’ en wees hij anderen aan om dit te doen. Narcisten zijn echt ziek tot op het bot.
Ik ben nu een vrouw van 65 jaar en weet (pas) sinds 2018 dat ik ben opgegroeid met een openlijke narcistische vader, een verborgen narcistische moeder, een broer en zusje die de kenmerken vertonen van open en verborgen narcisme. Ik dacht in de tussentijd al redelijk veel over pathologisch narcisme gelezen te hebben (en vergeleken in de praktijk), maar de informatie van en over Martin Wehrle vind ik werkelijk van toegevoegde waarde. Herman, ik vind het verwoorden van jouw persoonlijke ervaringen elke keer van toegevoegde waarde als jij een nieuw artikel schrijft! Dat maakt het/elk artikel boeiend! Ik las het artikel in één adem door! Gezien de beschreven zelfreflectie, is het voor mij duidelijk dat Martin Wehrle en jijzelf niet beschouwd kunnen worden als pathologische narcisten.
Graag gedaan en bedankt voor deze leuke reactie.
Ook in zorginstellingen gebeurt het vaak. Ik hoor hier ook steeds meer over. Zelf te maken met een ‘verborgen narcist’ in ambulante hulpverlening wat vaak 1 op 1 is, zij heeft mij ook narcistisch mishandeld en misbruikt andere instanties die als flying monkeys in te zetten (wat ook gelukt is) Ze gebruikte liefdesbombarderingen en medelijden al in het begin en kwam al aardig snel met cadeaus. Ook heeft ze mij als client misbrukt door pauzes in te zetten en mij als probleem te bestempelen en zonder pardon met geen woord de devaluatie ingezet en daarna ‘achter de rug om’ verder, daarna kwam zowel triangulatie als lastercampagne. Ook dus hulpverlening in zorg. Zichzelf neerzetten als redder/heldin voor eigen egostreling maar ‘achter geloten deuren’ veel schade maken met diezelfde kwetsbaren/clienten., die ook overigens bij mij als slachtoffer ook misbruikt werd tegen mij ‘om gelijk te halen ‘of mij erin mee wou nemen (ook zeg maar als flying monkey wou gebruiken)
Het viel mij ook op. Ze kunnen zich daar prachtig als redder neerzetten.
Om dat te kunnen blijven doen moeten ze je af en toe ook weer naar beneden trappen. Dat hoort erbij.
De ellende is dat men altijd de zorgverlener gelooft en niet ‘de patiënt’. Ze hebben dus carte blanche om met je te doen wat ze willen.
Inderdaad. Komt ook in dossier te staan. Maar een zorgverlener (in mijn geval) kon zich ook als slachtoffer neerzetten al voor de devaluatie, dat ze zoveel dingen voor mij gedaan heeft (ze zegt natuurlijk niets over dominantie van het feit op de bank dat ik als client haar extra moest waarderen ondanks ik bedankt al had gezegd) Niemand vraagt zich hier dan ook wat van af, maar je bent haar hulpverlener toch? Niemand durft er ook wat van te zeggen ondanks ‘psychologisch verward en dat ze van GGZ helemaal niet meer met mij mocht bemoeien en ik helaas in traumaband verkeer, het is subtiel maar eigenlijk later ook niet subtiel, maar niemand kijkt dan goed naar”wat er werkelijk gebeurt” ook dat ze zomaar ‘achter de rug om’ mocht spreken terwijl dit nooit de afspraak is geweest, is ook al zoiets, zelfs nadat ik zei, ze moet dat maar met mij overleggen en niet met jullie, wordt het alsnog geaccepteerd, zelfs praten over gevoelens/emoties waar ik geen aandeel in had, voelt voor mij ook als identiteitsfraude omdat ik hier vals geschetst door werd en valse wendingen ook door ontstaan zijn, andere hulpverlener werd namelijk ook flying monkey maar werd ook mijn tweede mishandelaar/verlengstuk.
Even toevoegend: er wordt eigenlijk nooit gesproken overongezonde relaties qua hulpverlening. Een narcistisch iemand die zich binnendringt in gezin, Praten naar de mond zodat ouders zich eerst serieus genomen voelt, liefdesbombarderingen (mijn hulpverleenster gaf bijvoorbeeld ook cadeaus zoals driewieler, superieur “hulp” geeft aan mensen in kwetsbare posities. Als je een kind hebt in het gezin die al codependentie heeft (zoals ook mij) kan dit schadelijk zijn en hechtingsproblemen naar weer begeleiders. Een vader/moeder die reageert dan uit kwetsbaarheid en ‘ik voel me serieus genomen’ de hulpverlener reageert uit narcistische beweging/redder zijn. Maar we hebben het vaak over de ‘partner ongezonde relaties’ variant maar niet hierin, de hulpverlening.